DAAWO HEES CUSUB Oo KU SAABSAN WACYI GALINTA MUSUQ-MAASUQA

Heestan waxa si wada jir ah u wada qaadaya fanaaniinta Caabi Mire iyo Cumar Shabeel. Ereyada iyo laxankana waxa leh Cismaan Dayaay, Music-ga waxa tumay Yuusuf Subxaanyo. Daawasho Wacan.






https://www.youtube.com/watch?v=fmwxfz-NOe8&spfreload=5

Daawo Hees Cusub Oo Ku Saabsan Dhismaha Wadada Ceerigaabo

Xus Oo Yaanay Xiskaaga Ka Bixin 18 May

Sannadkasta marka la gaadho bisha afraad iyo horaanta bisha shanaad waxa guud ahaanba bulshada Somaliland laga dareeyaan diyaar garaw badan iyo u tafa xaydashada xuska maalinta 18 May. Aniga aragtida macnuhu maaha maalinta ama bishan oo kaliya ayuunbay dadku

“Qorista Habboon Ee Af Soomaaliga”

Qaybtii 11aad

Arrintani wax ay ka mid ahayd waxyaalo kolkii Far Soomaalida la hirgelinayay heshiis la’aan iyo talagal la’aan ku dhaqangalay. Abuur ahaan Af Soomaaligu qodobka aqoonninku isaga oo ama lab ama dheddig, haddana labadaas baa tarma oo siyaalo ka la duwan u dhaca.

“Qorista Habboon Ee Af Soomaaliga”

Qaybtii 10aad 

 6) Waxaa jira qodobbo dibgale ah oo erayada gadaal ka raacraaca, kuwaas oo aan sida loo qorayo is ku aragti la ga ahayn. Kuwaa waxa loo baahan yahay in xal midaysan loo helo. Saddex baa u gu daran ama u gu caansan oo qoristooda dadku aad u gu ka la qaybsan yahay. Waa dibgalayaasha ”ba”, ”na” iyo ”se”. Waxaa la qoraa ”adigana iyo adiga na”, ”anigaba iyo aniga ba”, "iyadase iyo iyada se". 

“Qorista Habboon Ee Af Soomaaliga”

Qaybtii 9aad

Waxaa se jirta si hamsada bilawgii loo hirgeliyay taas oo aan loo baahnayn. Tusaale ahaan wax aynnu og nahay hamsadu in ay gadaal ka ga dhacdo shaqalka kulul, sida ”ri’da” taas oo haddii laga tago yeelanaysa macne kale oo ah ”rida” (dumiya),

“Qorista Habboon Ee Af Soomaaliga”

Qaybtii 8aad

4) Eray ama ka badani kolka ay eray qudha isku noqdaan, qoristooda dad baa isugu xidha jiitin, dad kalena waa ay ka la gooyaan, dad saddexaadna toos ayay isu raaciyaan. U fiirso tusaalayaashan ”af ka la qaad, af-kala-qaad, afkalaqaad”,

“Qorista Habboon Ee Af Soomaaliga”

Qaybtii 7aad

Ahaanshaha iyo sifadu marka ay israacaan iyaga oo dheddig ayaa iyaduna ah cillad jirta. Tusaale ahaan dhuxushu waa ay nooshahay. Sida muuqata naxwaha ma raaci karno oo ma qori karro ”dhuxultu waa ay nool tahay”,

“Qorista Habboon Ee Af Soomaaliga”

Qaybtii 6aad

Waxaad, waxaan, waxay, wuxuu iyo kuwa la midka ahi waa erayo macne ahaan iyo naxwe ahaan ka la go’i lahaa oo haddana la is raaciyo. Wax ay ahayd in la qoro ”i la ma aha”, waxaa se la qoraa ”ilama aha”.

“Qorista Habboon Ee Af Soomaaliga”

Qaybtii 5aad

Markii uu dhexda galay wuu adkaaday wax uuna isu rogay lee waayo h kolka ay halkaa ku jirto afka ayaa diidaya, sidaas darteed wax uu isu rogayaa e. Haddii se la qori lahaa lee naxwaha ayaan oggolayn, waayo waa eray aan jirin.

Qorista Habboon Ee Af

Qaybta 4aad

Xalka kale waa shaqalka culus shibbanaha xiga in la labalaabo. Tusaale: Inann (gabadh), baadd (ugbaad), beerr (beerta), dull (daloolka sanka), Iimaann (magac lab), Saaffi (magac lab), Dheegg (magac lab), Hanadd (magac lab), Kaydd (magac lab). Magacyadaa iyo kuwa la midka ah dabcan dhiddiggooda shibbane qudha ayaa la qorayaa. 

“Qorista habboon ee Af Soomaaliga”

Qaybta 3aad

In badan wax aad arkaysaa nin la yidhaahdo Caddow magcaas oo ka yimid caddaan, kaas oo haddana loo qorayo Cadow oo ah nacab.

Xarfaha aan xeerkaasi qabanayn ee weligood laba noqon karin aynnu halkan isku tusaalaynno: ma-taan, a-jar, a-xad,

“Qorista habboon ee Af Soomaaliga”

Qaybtii 2aad
 Ka dhiidhdhi shisheeyaha ku khaakhuulay
Ka viivi zizeeyaha ku paapuulay
 Sadarkaas yar keligii wax aynnu ka ga maarannay siddeed xaraf oo qoris inooga baahnaa, waxaana inoo baaqday meeshii iyo waqtigii aynnu ku qori lahayn.

“Qorista habboon ee Af Soomaaliga”

Qaybtii 2aad
Ka dhiidhdhi shisheeyaha ku khaakhuulay
Ka viivi zizeeyaha ku paapuulay
 Sadarkaas yar keligii wax aynnu ka ga maarannay siddeed xaraf oo qoris inooga baahnaa, waxaana inoo baaqday meeshii iyo waqtigii aynnu ku qori lahayn.

“Qorista habboon ee Af Soomaaliga”

Qaybtii 1aad

Far Soomaalida muddada dheer la soo adeegsanayay waxaa ku jirta qabyo laxaad leh oo qof wal oo qorista iyo akhriska xiiseeya u muuqata. Qabyadaa eeddeeda kowaad waxaa leh iyada oo aan maalintii farta la hirgeliyay ka dib la xaalayn oo lagu samayn horumarin iyo turxaanbixin.

Hambalyo Meher Wacan

Gacal Iyo Sokeeyaba Meherkiina Lagu Farax

Aabo C/raxmaan Macalin Muuse iyo Cibaado Axmed Saleebaan.

Laba Heesood Oo Aan Ka Helay Humaaga Sawir Qaadashadooda.

Waxa jira heeso loo yaqaan foorjo, xiliyadan damena loo bixiyay (Heesaha layku daadiyo)
Abwaanadu humaaga ama sawirka ay suugaanta ka curiyaan waa wax had iyo jeed bulshada dhexdeeda ka dhaca.

Sheeko-murtiyeedda Sooyaalka iyo Maansada Soomaalida

Murtidu waa erayo rib ah amma badhax la'. Si kale; murtidu waa mucda xusuusta qofka ku hadha ee carrabkuna soo dhufan og yahay. Inahaas iyo inta kale ee dadka iga aqoonta badani ka odhan karaan

Baro Noocyada Garta Ee Dhaqanka U Ah Soomaalida

Qaybtii 14aad

Maah-maahyada garta dhaqanka:

In mudo ah waxa si taxane ah inoogu socotay qormo ku saabsan noocyada garta ee dhaqanka u ah soomaalida.

Baro Noocyada Garta Ee Dhaqanka U Ah Soomaalida

Qaybtii 13aad

Maganta:Magantu marka hore waxay u qaybsantaa dhawr qaybood oo kala ah; Magan kula taal, Magan kuu timi oo kula joogta, Magan kuu timi kaana tagtay iyo Magan kugu socota.

Baro Noocyada Garta Ee Dhaqanka U Ah Soomaalida

Qaybtii12aad

Marka laga hadlayo waxyaalaha ay dadku isku qaban-jireen ama isku qabtaan, waxa guud ahaan loo kala saaraa saddex qaybood oo waaweyn, waxayna kala yihiin.

Noocyada Garta Ee Dhaqanka U Ah Soomalida

Qaybtii 11aad

Waxa jira erayo ama weedho loo isticmaalo garaha dhaqanka iyo xeerarka garaha qaadistooda loo cuskadaba, waxaana ka mid ah:-

Noocyada Garta Ee Dhaqanka U Ah Soomaalida

Qaybtii 10aad

Wiilkii dhalinyarada ahaa markii uu ku dhaartay inaanu gabadhaa ka tegayn ayaa waxa loo qaatay inuu doonayo inuu faraxumeeyo ileyn meher u qaban-maayo oo nin baa qaba’e,

Baro Noocyada Garta Ee Dhaqanka U Ah Soomaalida

Qaybtii 9aad

Weli waxaynu ku jirnaa gar dad-ban oo ah gar noocyo dhawr ah u qaybsanta, waxa tusaalayaasheeda ka mid ah, nin baa waxa uu ka af-roonaaday (Ka aftahamaysnaaday) niman kale

Baro Noocyada Garta Ee Dhaqanka U Ah Soomaalida

Qaybtii 8aad

Gar-muslax: Sida aynu horeba u soo sheegnay garuhu way noocyo badan yihiin, iyadoo taa loola jeedo in mushkilad walba

Baro Noocyada Garta Ee Dhaqanka U Ah Soomaalida

Qaybtii 7aad

Dacwi:

Dacwigu waa halka ay gartu u dhimato (Ugu muhimsan), allahayow kaalin weyn ma gutay ama dagaal weyn ma ku jiraa ninka saymahaas oo kale kala baxa ama ka saara.

Baro Noocyada Garta Ee Dhaqanka U Ah Soomaalida

Qaybtii 6aad

Marka ay garanayaan labada qof ee wax ka dhexeeyaan oo kala ah: Muduci iyo Mudaacale, waxa hadalka ku horeeya mudciga (qofka wax tirsanaya), wuxuuna hadalkiisa ku

Baro Noocyada Garta Ee Dhaqanka U Ah Soomaalida

Qaybtii 5aad

Garta Dhaqanka.

Garta xeer-beegti marka la qaadayo waxa loo qaybiyaa ilaa afar nooc oo kala ah: Duco, Didiif, Dacwi iyo Maluug, kuwaas

Baro Noocyada Garta Ee Dhaqanka U Ah Soomaalida

Qaybta 4aad

Dhexmaraan, arimahaas oo la xidhiidha mucaamilka nolosha hadii ay tahay marka ay dhibaatooyin dhexmaraan iyo hadii ay tahay marka ay arimo dhaqan dhexmaraan.

Baro Noocyada Garta Ee Dhaqanka U Ah Soomaalida

Qaybta 3aad

Waxa beri dhacday inay laba nin isku qabsadeen caaqilnimo, ka dibna waxay isu tageen nin Xidaar ah (Garyaqaan), dabadeedna wuxuu geeyey geed hadh-subaxeedkii, iyadoo ay goortu ahayd goor barqo ah, markii uu halkaa geeyeyna

Baro Noocyada Garta Ee Dhaqanka U Ah Soomaalida

Qaybta 2aad

Ninka inuu gardiid noqdo dhaqanka iyo xeerka soomaalida waa ku ceeb, sidoo kale hadii laga gar helo waa inuu garawshiinyo bixiyaa, waayo hadii uu garawshiinyo bixin waayo waxay taasi noqonaysaa gun-nimo, laakiin cidda garta naqaysa xataa hadii ay si

Baro Noocyada Garta Ee Dhaqanka U Ah Soomaalida

Qaybta 1aad
Wax jira noocyo kala duwan oo loo qaado garta soomaalida. Gartaasi waxay leedahay xeerar kala duwan oo la raaco, kuwaas oo leh magacyo kala duwan.

Soomaalidu waxay leedahay dhaqan baaxad weyn oo soo jireen ah, kaas oo ay ku xalin jirtay dhibaatooyinka ka dhex

Prof. Gees Oo Ka Sheekeeyay Haasaawe Dhex Maray Marxuum-Cigaal Iyo Madaxweynihii Hore Ee Yeman

Sannadkan cusub ee 2015 bishii hore ayaan u socdaalay Dalka Yemen ee Gacanka Berbera inoo  dhexeeyo. Baddaasi waxa la odhan jiray oo Muslimiinta iyo Carabtuba ku qoreen

Aas Qaran Oo Loo Sameeyay Alle Ha U Naxariistee Marxuum- Cabdilaahi Ibraahim Xirsi (Dhugad) Oo Ka Tirsanaa Golaha Guurtida Somaliland

Aas qaran oo marxuumka loogu sameeyay xabaalaha Naasa-hablood ee magaalada Hargeysa ALLE ha u naxariistee Marxuum- Cabdilaahi Ibraahim Xirsi (Dhugad) oo ka tirsanaa golaha guurtida Somaliland.

Abwaan Xasan Ganey Baddiisa Suugaaneed Siiba Qqaar Qa Mida Heesaha Uu Alifay

Abwaan Xasan Xaaji Cabdilaahi oo ku magac dheer Xasan Ganey waxa uu leeyahay suugaan aad u badan oo bad weyn ah. 

Ruwaayadii MASIIBADU ADDUUNYADA IYADAA U MACALIN AH Iyo Wacraha Heesihii Ku Jiray

Rauwaayadan abwaan Xasan Xaaji Cabdilaahi (Xasan Ganey) waxa uu curiyay sannadkii 1983kii. Ruwaayadani waxay ka mid tahay kuwa aan inta badan bulshadu aanay ka xiiso dhicin ama hadaan si kale u yidhaa aan la dhargin daawashadeeda.

Xusuustayda Xilliyadii Xuseen Sheekh Axmed Hilowle (Kaddare) (1934kii - 2015ka)

Qaybta 3aad Qalinka: Boobe Yuusuf Ducaale

Xuseen Sheekh Axmed, Kaddare, isaga oo yar ayuu aabbihii dhintay, waana sababtii ugu weyneyd ee uu u soo galay una degay magaalada Muqdisho

Xusuustayda Xilliyadii Xuseen Sheekh Axmed Hilowle (Kaddare) (1934kii - 2015ka)

Qaybta 2aad Qalinka: Boobe Yuusuf Ducaale

Gar adkaatay, xaajada gurracan, guurti kala-maagtay,

Haddi geedka la isugu yimaad, golaha waayeelka,

Nin waliba hadduu gees damcoo, giijo madixiisa,

Wax la wada gorfeeyaba halkii, la isugeyn waayo,

Guddoonkii la wada raaci jiray, gocanayaa mooyi,

Xusuustayda Xilliyadii Xuseen Sheekh Axmed Hilowle (Kaddare) (1934kii - 2015ka)

Qalinka: Boobe Yuusuf Ducaale

Maxamed Xaashi Dhamac, Macallin Gaarriye, ayaan ka maqli jiray: Geeriyeey xishoodlaay, Xejiyaay fogeeyaay. Waxay ka mid ahaayeen tuducyo ku jiray Maansadii Damaq iyo Xusuus ee uu ka tiriyay geeridii naxdinta lahayd ee Cabdillaahi Suldaan Maxamed oo loo yaqaannay Timacadde.

Xuseen Kadare Halyey Kaalin Wayn Ku Lahaa Hirgalinta Af-soomaaliga Iyo Suugaantaba

Xili ku beegan Soddomeeyadii qarnigii 20-aad ayuu Xuseen Sheikh Axmed Hilowle ku dhashay Miyiga Tuulada Maxamed Saciid oo ka tirsan degmada Cadale ee gobalka Shabeelada Dhexe, dugsiga quraankana halkaas ayuu ka dhammeeyay, isagoo markaas ka dibna ku biiray Ardayda Cilmiga diinta ka raacata Masaajidda ee Xerta loo yaqaan. 

Ruwaayadii BIDAAR SIBIQ BAY KUGU GASHAA Iyo Qar Ka Mida Heesihii Ku Jiray

Ruwaayadan waxa xidig ka ahaa fanaanka caanka ah ee Xasan Aadan  Samatar. Waxa iyana xidigad ka ahayd fanaanada codka toolmoon ee Aamina Cabdillaahi Xirsi.

Ruwaayadan waxa ku jiray heeso aad u xigmad badnaa waxaana ka mid ahaa:-

·         Eedaad

·         Mar bay xooluhu madhaan.

Ruwaayadii DUMISTII AQALKAYGA IYO AROOSKII INANKAYGA Iyo Qaar Ka Mida Heesihii Ku Jiray

Dumistii aqalkayga iyo arooskii inankayga. Ruwaayadan oo uu curinteeda lahaa Abwaan Xasan Ganay  waxa la dhigay habeenkii kala wareega sannadkii 1978-kii iyo 1979-kii.Ruwaayadan oo ahayd mid ay aad uga heleen dadkii daawaday waxa ku jiray heeso aad u qiimo badnaa.Heesihii riwaayaddan ku jiray waxa ka mid ahaa:-

Ruwaayadii GALBEED WAA LA XOREEYAY Iyo Qaar Ka Mida Heesihii Ku Jiray

Galbeedoo la xorreeyay iyo gaafkeenii isku hagaagay. Waxa uu abwaanku riwaayaddan sameeyay 1977, laakiinse dib ayay u yara  dhacday. Markii dagaalkii Soomaali Galbeed  iyo Itoobiya dhammaadayna, waxa uu abwaanku beddelay magaciii riwaayadda, waxaanu ka dhigay Galbeed waa la xorreeyey, Waarsaa gaagixisay, sidaas ayaanay riwaayaddani si rasmi ah u soo baxday sannadkii  1978.

Ruwaayadii JINI IYO JACAYL Ee Abwaan Xasan Ganey Iyo Qaar Ka Mida Heesihii Ku Jiray

JINI IYO JACAYL. Ruwaayadan abwaan Xasan Xaaji Cabdillaahi ( Xasan-Ganey)  waxa uu curiyay sannadkii 1975-kii

Xiddigga iyo xiddigta: Axmed Cali Cigaal iyo Khadra Daahir CigeLaxanka: Axmed Cali Cigaal, Siciid Maxamed Xarawo, Saalax Qaasin, Cabdi Cali Bacalwaan.Muusikada: Hobolada Waaberi.

Hoobalkii, Horseedkii, Higsigii Hayaanka Faneed Maxamed Axmed Kuluc (1939kii – 2015ka) Qalinkii Boobe

Mar aan weydiiyay heesta uu heesihiisa ugu jecel yahay, wuxu iigu jawaabay:

“Heesahayga hadba heestii iigu danbaysa ayaan ugu jecelahay, sida hadba carruurta ka uugu dambeeya loo jecel yahay.”

Maxamed Axmed Kuluc, 11/12/2005tii, Hargeysa

Sheeko Cajiib Ah "Gob iyo Gun Gogol wadaag ah"

Farxadda xaafaddan taal laga ma helo xaafaddaha dad ka ugu hodansan ku nool yihiin, rag iyo dumar’ba dad ka xaafaddan ku wadda nool waa qaar kaftama oo is jecel iskana war haya, dhib iyo dheef wixii u soo kardha.

‘IGAD WAXAY U SHAQO TAGEEN MEESHA LA YIDHAA XAMAR’ XILDHIBAAN CABDIQAADIR INDHO-INDHO

Xildhibaan C/qaadir Maxamed Xasan (Indho-indho) oo ka tirsan golaha guurtida ayaa waxa uu ka hadlay hadalkii dhawaan ka soo baxay shirkii IGAD ee lagu qabtay Muqdisho.

Ruwaayadii Abwaan Xasan Ganay ee DAB JACAYL KARI WAA Iyo Qaar Ka Mida Heesihii Ku Jira

Abwaan Xasan Xaaji Cabdilaahi (Xasan Ganay) waxa uu leeyahay suugaan badan oo aad u qiimo badan, taasna waxan u malaynayaa waa la wada ogyahay cidna loo sheegi mayo, kaaliin waxa aad u cajiib ah heesihii ku jiray ruwaayadii la odhan jiray DAB JACAYL KARI WAA, taas oo uu abwaanku alifay 6 April 1974-kii.

Ruwaayadaa hadii aan idin xasuusiyo heesaha ku jiray waxa ka mid ahaa.

Golaha Wakiilada Oo Loo Qaybiyay Xeerka Aasaaska Hay’adda Duulista Hawada

Xeerkani waxa uu nidaaminayaa nidaamka duulista hawada Somaliland.......Xasan Cawaale Gud. Guddida arrimaha bulshada

Fadhigii shalay ee golaha wakiilada oo uu shirgudoominaayay gudoomiye ku-xigeenka labaad golahaasi mudane Cali Yusuf Axmed ayaa waxa loo qaybiyay xeerka aasaaska Hay’adda duulista Somaliland.

Xildhibaan Ka Tirsan Guurtida Oo Geeriyooday

Alle haw naxariistee waxa xabaalaha Naasa-hablood lagu aasay xildhibaan Siciid Cali Nuux oo ka tirsanaa golaha guurtida ee Somaliland. Alle ha u naxariistee aaska loo sameeyay marxuun xildhibaan Siciid Cali Nuux waxa ka qayb qaar galay xildhibaanda labada gole ee guurtida iyo wakiilada, ehelka marxuumka iyo masuuliyiin kale oo aad u tiro badan.

Guddida Joogtada Guurtida Oo Bogaadiyay Halka Uu Maraayo Cisbitaalka Guud Ee Hargeysa

‘Dhakhaatiirtii ka hawl galaysay qaybta kalyuhu waxay noo sheegeen in ilaa 800 oo qof kalyaha loo safeeyay…’

Xog-hayaha guddida joogtada ah ee guurtida Siciid Cali Nuux

Hargeysa......Guddi hoosaadka joogtada ah ee golaha guurtid ayaa waxay wasaaradda caafimaadka iyo maamulka cusbitaalka guud ee Hargeysa ku bogaadiyeen kor u qaadida iyo taynta balaadhan ee lagu sameeyay adeegyadii uu cusbitaalka guud ee Hargeysi u qaban jiray bulshada.