“Qorista habboon ee Af Soomaaliga”

Qaybtii 1aad

Far Soomaalida muddada dheer la soo adeegsanayay waxaa ku jirta qabyo laxaad leh oo qof wal oo qorista iyo akhriska xiiseeya u muuqata. Qabyadaa eeddeeda kowaad waxaa leh iyada oo aan maalintii farta la hirgeliyay ka dib la xaalayn oo lagu samayn horumarin iyo turxaanbixin.

Taa waxaa kaalin ku leh iyada oo aanay muddo dheer jirin hay’ado u xilsaaran ka shaqaynta culuunta afka guud ahaan.

 Maxaa ka dhiman Far Soomaalida?

 Dhaliilaha far soomaalida ama adeegsigeeda ku jira ee ay khasabka tahay in la fardaamiyo wax aynnu ku koobi karraa shan qodob oo ka la ah:-

1) Lammaanaha kh, sh, dh

2) Xarfaha labalaabma oo ka la dhiman

3) Shaqallo innaga maqan

3) Hadalka oo aan is ku si loo qorin

4) Kaladuwanaanta dhawaaqyada degaannada oo aan qaamuus loo hayn

Casharka 1-aad: Lammaanaha kh, sh, dh

 Far Soomaalida hirgashay waxaa ku jirta fadeexad weyn oo ah xarfaha kh, sh iyo dh. Saddexdaa xaraf (lixdaa xaraf!) waxa cilladaynayaa waa badnaantooda aan loo baahnayn, iyo dhanka kale in ay yihiin is laxarfo codad kale loo adeegsaday oo soo noqnoqday, iyada oo ay ahayd astaan weliba in ay xaraf keliya u taagnaato.

Run ahaantii saddexdaas dhawaaq in sidaa lammaan loo qaatay wax ay muujinaysaa oo keliya in Yurub la gu dayday iyada oo aan la tixgelin baahida Af Soomaaliga u gaarka ah. Eeddaasi wax ay sii darraanaysaa kolka aynnu og nahay in ay jiraan, nasiib wanaag, xarfo Far Laatiinka ku hadhay oo aan Far Soomaalidaloo gu danayn.

Waxaa taallay, welina taalla, in saddexda xaraf ee p, v, z loo qaato meesha la geliyay kh, sh iyo dh. Saddexdaas xaraf in codadka ay afafka Yurub ku yihiin la ga soo raro oo saddexda soomaaliga ah loo dhigaa waxba ka ga ma duwana farta la qaatay inteeda kale (tusaale ahaan c, x iyo q oo codkoodu Far Soomaalida u gaar yahay).

Baahidan waxaa sii xoojinaya iyada oo ay caddaatay codka dh in uu ka mid yahay kuwa labalaabma. Taa macnaheedu waxaa weeye in ay foolxumo tahay in la qoro dhiidhdhi, fadhdhi iyo cadhdho.

Xalku waa in horta astaanta dh la gu dooriyo v. Fikradda p/kh, z/sh, v/dh wax ay wax badan ka taraysaa urursanaanta qoraalka Af Soomaaliga oo imika aad u jiidjiidan.

Kolka aynnu iyaga qaadanno hoos ka arag sida ay labadan sadar u ka la qurux badnaanayaan:

 Ka dhiidhdhi shisheeyaha ku khaakhuulay

Ka viivi zizeeyaha ku paapuulay

 Sadarkaas yar keligii wax aynnu ka ga maarannay siddeed xaraf oo qoris inooga baahnaa, waxaana inoo baaqday meeshii iyo waqtigii aynnu ku qori lahayn.

La soco….Qaybta damne hadii alle idmo

Waxa qoray Ibraahin Hawd

Xigasho Mareegta Ramaas