“Qorista Habboon Ee Af Soomaaliga”

Qaybtii 6aad

Waxaad, waxaan, waxay, wuxuu iyo kuwa la midka ahi waa erayo macne ahaan iyo naxwe ahaan ka la go’i lahaa oo haddana la is raaciyo. Wax ay ahayd in la qoro ”i la ma aha”, waxaa se la qoraa ”ilama aha”.

Saddexdaa eray ee i, la, ma shuqul is ku ma laha oo mid waliba is kii buu u taagan yahay. Waxaa la mid ah: ”kaga/ ka ga”, ”kugu/ku gu”, ”laga/la ga”, ”lagu/la gu”… Halkaa xarafka g waa k dhimatay, waana in sidaa loo oggolaadaa loona qoraa.

2) Waxaa jira qodob muujiya ahaansho, sida: waan faraxsan ahay, waad xanaaqsan tahay, wuu dhiirran yahay, waa ay qurxoon tahay, waa aynnu badan nahay, waad daallan tihiin iyo waa ay tuban yihiin.

Sida aynnu aragno qodobka ahaanshuhu mar walba wax uu u qormayaa gooni, u mana baahna sida ay dad badani qoraan in sifada ka horreysa la gu daro oo la dhigo harraaddanahay, xanaaqsantahay, dhiirranyahay, qurxoontahay, badannahay, faraxsantihiin iyo tubanyihiin.

Waxaa se jirta marar ay taasi adkaanayso, sida marka ay sifada ka horreysaa ku dhammaato xarfaha sh iyo d ama lahaansho. Jumladda ”geed ubax leh” haddii aynnu si kale u dhigno wax ay noqonaysaa ”geedku ubax buu leh yahay”.

Laakiin sida aynnu aragno erayga ”leh” markii uu dhexda galay wuu adkaaday wax uuna isu rogay lee waayo h kolka ay halkaa ku jirto afka ayaa diidaya, sidaas darteed wax uu isu rogayaa e. Haddii se la qori lahaa lee naxwaha ayaan oggolayn, waayo waa eray aan jirin.

Dabadeed wax aad arkaysaa iyada oo ceebtaas la gu qarinayo in la qoro leeyahay. Taasi mar wax ay meesha keentay eray aan jirin oo ah lee, mar kalena wax ay jebisay xeerkii ahaa ahaanshaha in goonidiisa loo qoro. Haddii ay sidaa tahay, in la qoro lee laakiin la gooniyeeyo ayaa qumman.

Ahaanshaha iyo sifadu marka ay israacaan iyaga oo dheddig ayaa iyaduna ah cillad jirta. Tusaale ahaan dhuxushu waa ay nooshahay. Sida muuqata naxwaha ma raaci karno oo ma qori karro ”dhuxultu waa ay nool tahay”, waayo waa hadal abuurtiisu dhimatay.

Waxaa kale oo ka mid ah is la dheddigoodka marka ay sifadu ku dhammaato xarafka d, sida ”waa ay fudud dahay”. Halkaa waxaa ka muuqata xarafkii t in uu dhintay oo isu rogay d, markaa ”dahay” ma aha af naxwe ahaan jira, haddana waa in la qoraa iyada oo u taagan ”tahay”.

La soco….Qaybta damne hadii alle idmo

Waxa qoray Ibraahin Hawd

Xigasho Mareegta Ramaas